Amortisman, Türkçe'de "varlıkların yıpranma payının tespiti" anlamına gelir ve genellikle muhasebe ve finansal yönetim alanlarında kullanılan bir terimdir. Amortisman, bir şirketin varlıklarını (örneğin, binalar, makineler, araçlar) satın aldığı maliyetin zamanla yayılmasıdır.

Amortisman, bir varlığın ekonomik ömrü boyunca meydana gelen değer kaybını hesaplamak için kullanılır. Varlık, kullanıldıkça veya zamanla eskidikçe değer kaybeder. Amortisman, bu değer kaybını göz önünde bulundurarak varlığın maliyetinin düzenli aralıklarla gider olarak muhasebeleştirilmesini sağlar.

Amortisman genellikle yıllık bazda hesaplanır ve muhasebe kayıtlarında bir gider olarak gösterilir. Amortisman hesaplaması, varlığın maliyeti, ekonomik ömrü, tahmini değer kaybı ve kullanımıyla ilgili diğer faktörlere dayanır. Farklı yöntemler kullanılarak amortisman hesaplanabilir, örneğin, düz çizgi yöntemi, azalan bakiye yöntemi veya birim üretim yöntemi gibi.

Amortisman, bir şirketin finansal durumunu ve karlılığını etkileyen önemli bir unsurdur. Şirketler, vergi avantajı sağlamak, finansal tabloları doğru yansıtmak ve varlık değerlerini doğru bir şekilde belirlemek için amortisman hesaplamalarını yaparlar.

Amortisman, bir varlığın maliyetini zamanla yayma prensibiyle ilgili olduğu için, şirketlerin kaynaklarını doğru bir şekilde tahsis etmesine yardımcı olur ve uzun vadeli mali planlamada önemli bir rol oynar.  

Amortisman Nedir?

Amortisman, bir varlığın maliyetinin zaman içinde yayılması veya dağıtılmasıdır. Bir varlık, genellikle bir işletme için önemli bir yatırımı temsil eder (örneğin, bina, makine, teçhizat). Ancak, varlıklar zamanla kullanıldıkça aşınır, eskir veya teknolojik olarak eskimeye başlar. Amortisman, bu değer kaybını hesaplayarak varlığın maliyetini bir süre boyunca gider olarak kaydetmeyi amaçlar.

Amortisman, bir varlığın ekonomik ömrü boyunca gerçekleşen değer kaybını yansıtır. Ekonomik ömür, bir varlığın kullanılabilir olduğu süreyi temsil eder. Amortisman, varlığın maliyetini, ekonomik ömrünü ve varlık değerindeki tahmini azalmayı dikkate alarak hesaplanır.

Amortisman hesaplama yöntemleri farklı olabilir ve işletmenin tercihine veya muhasebe standartlarına bağlı olarak değişebilir. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Düz Çizgi Yöntemi: Bu yöntemde, varlığın maliyeti, ekonomik ömrü boyunca eşit miktarlarda yayılır. Örneğin, bir varlığın 100.000 TL maliyeti ve 10 yıllık ekonomik ömrü varsa, her yıl 10.000 TL amortisman gideri kaydedilir.

2. Azalan Bakiye Yöntemi: Bu yöntemde, her yılki amortisman gideri, varlık değerinin önceki yıllarda kaydedilen toplam amortisman miktarına bağlı olarak belirlenir. Bu yöntemde, varlık değeri her yıl daha hızlı bir şekilde azalır. Örneğin, bir varlığın maliyeti 100.000 TL ise ve %20 amortisman oranı uygulanıyorsa, ilk yıl için amortisman gideri 20.000 TL olurken, ikinci yıl için daha düşük bir miktar olan 16.000 TL olabilir.

3. Birim Üretim Yöntemi: Bu yöntem, bir varlığın ürettiği birim sayısına dayanır. Varlık, üretim hacmi veya kullanım miktarıyla doğrudan ilişkilendirilebilen bir süre boyunca kullanıldığında amortismana tabi tutulur. Örneğin, bir aracın maliyeti 100.000 TL ise ve tahmini ömür boyunca 200.000 kilometre yapması bekleniyorsa, her bir kilometre için belirli bir amortisman miktarı hesaplanır.

Amortisman, bir işletmenin finansal tablolarında gider olarak kaydedilir ve işletmenin vergi beyannamesinde önemli bir faktördür. Amortisman, işletmelerin varlıklarının ger

çek değerini yansıtmasına yardımcı olurken, aynı zamanda varlık yatırımlarının maliyetlerinin zaman içinde yayılmasını sağlar.

Neler Amortismana Tabidir? 

Amortismana tabi olan varlıklar, genellikle aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

1. Maddi Duran Varlıklar: Maddi duran varlıklar, işletmenin uzun süreli kullanımı için satın alınan ve değeri zamanla azalan fiziksel varlıklardır. Örnek olarak, binalar, arazi, makineler, ekipmanlar ve taşıtlar gibi varlıklar gösterilebilir.

2. İntangibles Varlıklar: İntangibles varlıklar, işletmenin mülkiyetinde olan fakat fiziksel bir varlık olmayan değerli varlıklardır. Bunlar fikri mülkiyet hakları, patentler, telif hakları, markalar, lisanslar ve yazılım gibi varlıkları içerebilir. İntangibles varlıkların da ekonomik ömrü vardır ve bu nedenle amortismana tabidirler.

3. Doğal Kaynaklar: Doğal kaynaklar, işletmenin faaliyetlerinde kullanılan ve doğal yollarla elde edilen varlıklardır. Bunlar madenler, petrol kuyuları, ormanlar ve su kaynakları gibi kaynakları içerebilir. Doğal kaynakların ekonomik ömrü olduğu için, kaynakların değeri zamanla azalır ve amortismana tabidirler.

Amortisman, yukarıdaki varlık türlerinin maliyetlerinin zaman içinde yayılmasını sağlamak için kullanılır. Bu, işletmelerin varlık yatırımlarını doğru bir şekilde muhasebelemesini ve varlık değerlerini doğru bir şekilde yansıtmasını sağlar. Amortisman, hem finansal raporlama hem de vergi amaçları için önemli bir hesaplama ve muhasebe yöntemidir.

Amortisman Süresi Neden Hesaplanır?

Amortisman süresi, bir varlığın ekonomik ömrünü temsil eder ve amortisman hesaplamalarında önemli bir rol oynar. İşletmeler amortisman süresini hesaplamak için çeşitli nedenlere sahiptir:

1. Varlık Değerinin Yansıtılması: Amortisman süresi, bir varlığın kullanılabilirlik süresini temsil eder. Varlıklar zamanla değer kaybeder ve eskir. Amortisman süresi, bu değer kaybını dikkate alarak varlık değerinin doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlar. Varlık maliyeti, amortisman süresi boyunca yayılır ve varlık değeri zamanla azalır.

2. Muhasebe Standartlarına Uyum: Amortisman süresi, birçok muhasebe standardı ve düzenlemeleri tarafından gereklilik olarak belirlenmiştir. İşletmeler, finansal tablolarını oluştururken ve sunarken, amortisman süresine uygun bir şekilde varlık değerini düzenlemek zorundadır. Bu, finansal tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlar.

3. Maliyet Tahsisinin Sağlanması: Amortisman süresi, bir varlığın maliyetinin bir süre boyunca gider olarak kaydedilmesini sağlar. Varlığın maliyeti, sadece satın alma anında tek seferlik bir harcama olarak muhasebeleştirilmez. Bunun yerine, maliyet zaman içinde yayılır ve işletmenin gelir tablosuna düzenli olarak amortisman gideri olarak yansıtılır. Bu, işletmelerin maliyetlerini doğru bir şekilde tahsis etmesini ve gelirlerle ilişkilendirilmesini sağlar.

4. Vergi Avantajı: Amortisman, işletmeler için vergi avantajları sağlayabilir. Birçok ülkede, amortisman giderleri genellikle vergi matrahından düşülebilir. Amortisman süresi boyunca kaydedilen amortisman giderleri, işletmenin vergi yükünü azaltabilir ve vergi avantajı sağlayabilir.

5. Varlık Yatırımlarının Yönetimi: Amortisman süresi, işletmelerin varlık yatırımlarını daha etkin bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur. Varlıkların ekonomik ömrü ve tahmini değer kaybı dikkate alınarak, işletmeler varlık satın alırken ve varlık portföylerini yönetirken daha iyi kararlar verebilirler. Amortisman süresi, varlık yatırımlarının geri dönüş sürelerini analiz etmek için de kullanılabilir.

Amortisman süresi, işletmelerin finansal planlama, performans analizi, vergi yönetimi ve varlık yönetimi gibi bir dizi faaliyette önemli bir rol oynar.  

Emlak Amortismanı Nasıl Hesaplanır?

Emlak amortismanı hesaplanırken genellikle düz çizgi yöntemi kullanılır. Bu yöntemde, emlak maliyeti ekonomik ömrü boyunca eşit miktarlarda yayılır. Aşağıda emlak amortismanının hesaplanması için izlenebilecek adımlar bulunmaktadır:

1. Emlak maliyetinin belirlenmesi: İlk adım, emlak için ödenen maliyetin belirlenmesidir. Bu, satın alma bedeli veya inşaat maliyeti gibi faktörlere dayanabilir. Örneğin, 500.000 TL olarak kabul edelim.

2. Ekonomik ömrün belirlenmesi: Emlağın ekonomik ömrü, genellikle deneyim ve tahminlere dayanarak belirlenir. Bu, emlağın kullanılabilir olacağı süreyi ifade eder. Örneğin, 40 yıl olarak kabul edelim.

3. Yıllık amortisman miktarının hesaplanması: Düz çizgi yöntemine göre, yıllık amortisman miktarı, emlak maliyetinin ekonomik ömrüne bölünmesiyle bulunur. Örneğin, 500.000 TL / 40 yıl = 12.500 TL yıllık amortisman miktarı elde edilir.

4. Yıllık amortisman giderinin muhasebeleştirilmesi: Her yıl, yukarıdaki hesaplamaya göre belirlenen yıllık amortisman miktarı, gider olarak muhasebe kayıtlarına dahil edilir. Bu, gelir tablosunda gider olarak gösterilir ve varlık değerinin zaman içinde azaldığını yansıtır.

Amortisman hesaplaması ve süresi, yerel muhasebe standartlarına ve düzenlemelere bağlı olarak değişebilir. Dolayısıyla, belirli bir ülkenin muhasebe uygulamalarını takip etmek önemlidir.

Amortisman süresi boyunca yıllık amortisman miktarı sabit kalır ve emlak değeri ekonomik ömrü boyunca düzenli olarak azalır. Bu şekilde emlak yatırımının maliyeti zaman içinde işletme gelirleriyle uyumlu bir şekilde tahsis edilir.  

Konut Amortismanı Kaç Yıl? 

Konut amortisman süresi, ülkelere ve muhasebe düzenlemelerine bağlı olarak değişebilir. Genellikle çeşitli faktörlere bağlı olarak belirlenir, bu faktörler arasında konutun kullanım amacı, bölgeye göre değişen emlak piyasası koşulları ve yerel muhasebe standartları yer alır.

Birçok ülkede, konut amortisman süresi genellikle 20 ila 40 yıl arasında değişir. Örneğin, Türkiye'de konutların amortisman süresi genellikle 20 yıldır. Bu süre boyunca, konutun maliyeti düz çizgi yöntemiyle eşit miktarlarda yayılır ve her yıl amortisman gideri olarak kaydedilir.

Ancak, her ülkenin ve bölgenin farklı muhasebe standartları ve düzenlemeleri olabileceğinden, konut amortisman süresi için kesin bir standart bulunmamaktadır. Bu nedenle, konut amortisman süresiyle ilgili kesin bilgiyi yerel muhasebe standartlarına veya vergi düzenlemelerine başvurarak elde etmek önemlidir.

Ayrıca, konut amortisman süresi, bir konutun kullanım süresi ve değer kaybı gibi faktörlere bağlı olarak da değişebilir. Özellikle, konutun fiziksel durumu, bakım düzeyi ve konum gibi etmenler, amortisman süresini etkileyebilir.  

Emlak Kaç Ayda Kendini Amorti Etmeli? 

Emlağın kendini amorti etme süresi, emlak maliyeti ve emlağın sağladığı gelirlerin karşılaştırılmasıyla belirlenir. Bu süre, emlağın maliyetinin elde edilen gelirlerle tam olarak karşılanması anlamına gelir. Emlağın kendini amorti etme süresi, emlağın türüne, konumuna, piyasa koşullarına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Kendini amorti etme süresini hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. Emlak maliyetinin belirlenmesi: İlk adım, emlağın satın alma maliyetini belirlemektir. Bu, emlağın satın alma bedeli veya inşaat maliyeti gibi faktörlere dayanabilir.

2. Emlaktan elde edilen yıllık net gelirin belirlenmesi: Emlaktan elde edilen yıllık net gelir, kira geliri veya diğer gelirlerin maliyetler ve masraflar düşüldükten sonra kalan miktarıdır.

3. Emlak maliyetinin yıllık net gelire bölünmesi: Emlak maliyeti, elde edilen yıllık net gelire bölünerek kendini amorti etme süresi bulunabilir. Bu, emlak maliyetinin yıllık net gelirle tam olarak karşılanma süresini gösterir.

Örneğin, bir emlağın maliyeti 1.000.000 TL ve emlağın yıllık net geliri 100.000 TL ise, kendini amorti etme süresi 10 yıl olur. Bu durumda, emlak maliyeti, yıllık net gelirle tam olarak 10 yılda karşılanır.

Ancak, kendini amorti etme süresi tek başına yeterli bir ölçüt olmayabilir. Diğer faktörler de dikkate alınmalıdır, örneğin, emlak değerinin artması, gelecekteki kira gelirlerindeki değişiklikler, bakım ve onarım maliyetleri gibi etmenler de göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, yatırımcının kendi hedefleri, risk toleransı ve piyasa koşulları da değerlendirilmelidir.

Hangi Durumlarda Amortisman Ayrılmaz?

Amortisman genellikle işletmenin varlıklarını doğru bir şekilde muhasebelemek ve varlık değerlerini zaman içinde yaymak için kullanılan bir hesaplama yöntemidir. Ancak, bazı durumlarda amortisman ayrılmaz veya uygulanmaz. İşte bazı durumlar:

1. Değer Artışı: Eğer bir varlık değeri zaman içinde artıyorsa, yani değeri artıyor ve eskimiyorsa, amortisman ayrılmaz. Amortisman, değer azalışını yansıtmak için kullanılan bir kavram olduğundan, değeri artan bir varlıkta amortisman ayrılmaz.

2. Sınırlı Ekonomik Ömür: Bir varlığın ekonomik ömrü sınırlıysa ve değeri zamanla azalıyorsa, genellikle amortisman ayrılır. Ancak, bazı durumlarda varlığın ekonomik ömrü son derece uzun olabilir veya ömrü boyunca değerini koruyabilir, bu durumda amortisman uygulanmayabilir.

3. İntangible Varlıkların Belirli Süreyle Sınırlı Olmaması: Bazı intangible varlıkların, özellikle fikri mülkiyet hakları ve markalar gibi, belirli bir süreyle sınırlı olmayan sürekli bir değeri olabilir. Bu durumda, bu tür varlıklar için amortisman ayrılmaz.

4. Doğal Kaynakların Değerinin Artması: Doğal kaynakların değeri zaman içinde artabilir, özellikle talep arttıkça veya kaynağın değeri yükseldikçe. Bu durumda, doğal kaynaklar için amortisman ayrılmayabilir.

Amortismanın ayrılmayacağı veya uygulanmayacağı durumlar, varlık türüne, ekonomik koşullara ve muhasebe standartlarına bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, belirli bir durumda amortisman ayrılıp ayrılmayacağına ilişkin kesin bir yanıt almak için ilgili muhasebe standartlarına ve yerel düzenlemelere başvurmak önemlidir.