Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?

| Melike Kayabaşı
Ev almak evlenen her çiftin hayalidir. Bunun içinde evlilikte ev alarak kendi yuvalarını oluştururlar. Bu sayede hayatlarının sonuna kadar bu evde rahatlıkla yaşayabilirler. Tabi bu noktada evle ilgili birçok sorunda olabilir. bu noktada da bilmeniz gereken bazı terimler olabilir. Bunlardan biri de aile konutu şerhi terimidir. Gelin hep birlikte bu terime ve detaylarına bir bakalım.
Bu terime göre evlilik devam ettiği sürece eşlerin yaşadığı meskene aile konutu adı verilir. Bu konuda bilmeniz gereken şeylerden biri de aile konutu şerhi ise eşlerden birinin diğerinin izni olmadan konut üzerinde satma ya da kiralama gibi bir işlem yapmasını engelleyen bir düzenlemedir. Bu terimin amacı tapuya şerh düşülerek gerçekleştirilen aile konutu şerhi eşlerin konut üzerindeki tasarruf hakkını kısıtlayarak hakları korumayı amaçlayan kanuni bir uygulamadır. Bu yüzden de oldukça önemlidir. Bu konuda bu terimi bilerek hareket etmeniz iki taraf içinde çok önemlidir. Aksi halde işlemlerinizde ya da süreçte sıkıntılar yaşayabilir ve mağdur bir duruma düşebilirsin. Gelin bu terim ile ilgili detaylara bir bakalım.
Nasıl Aile Konutu Şerhi Konulur?
Aile konutu şerhi ile ilgili en çok merak edilen şeylerden biri de bunun nasıl konulduğu konusudur. Bunun için öncelikle yapmanız gereken şeylerden biri de aile konutu şerhi koymak için eşlerden birinin Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir. Aksi halde işleminiz gerçekleşmez. Tabi bunun içinde bazı şeyleri hazırlamanız gerekmektedir. Bunlardan biri de hazırlanacak belgelerdir. İşlemin gerçekleştirilmesi için ibraz edilmesi gereken belgeler doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanmalıdır. Bu belgeleri şu şekilde sıralayabiliriz;
• Aile konutu şerhi dilekçesi
• Evlilik cüzdanı
• Başvuran tarafa ait T.C. kimlik numarasının bulunduğu nüfus cüzdanı
• Vukuatlı nüfus kayıt örneği
• Söz konusu meskenin aile konutu olduğunu gösteren, muhtarlıktan alınacak belge.
Aile Konutu Şerhi Olan Ev Kiralanabilir mi?
Aile konutu şerhi ile ilgili en merak edilen şeylerden bir de bu evlerin kiralama yapılıp yapılmaması durumudur. Buna göre bu konu ile ilgili bilinmesi gereken şeylerden biri de aile konutu olan ev kiralanabilir, satılabilir ya da kiralıksa sözleşmesi feshedilebilir olduğudur. Ancak 4271 sayılı Türk Medeni Kanun’un 194. maddesine göre tüm bu işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için eşlerin ikisinin de açık rıza göstermesi gerekir. Eşlerden birinin haklı bir sebep göstermeden rıza vermemesi durumunda ise izin alamayan eş hakimin müdahalesine başvurabilir.
Diğer yandan bir evde kiracı olan eşlerden kira sözleşmesinde taraf olmayan eş gayrimenkul sahibine bildirimde bulunabilir. Bildirimde bulunması ile kira sözleşmesinin tarafı haline gelir. Sözleşmeden doğan hak ve sorumluluklara ortak olur. Bu şartlar doğrultusunda hareket edebilir ve istediğiniz şeyi yapabilirsiniz.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Feshedilir?
Aile konutu şerhi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de fes edilme durumu hakkıdır. Bu konuda çok fazla bilgi olmadığı için kişiler merak etmektedirler. Buna göre aile konutu şerhinin iptali için mahkemeye başvurulması gerekir. Aile konutu şerhinin feshedilebildiği durumlar ise şunlardır;
• Boşanma durumunda hakim tarafından şerhin iptaline karar verilir. Aile konutu şerhinin şartları yerine yasal mal rejimi uygulanır.
• Evliliğin iptali durumunda gayrimenkulün maliki eşin talebiyle,
• Eşlerden birisinin ölümü durumunda,
• Gayrimenkulün sahibi olmayan eş şerh koydurmuşsa, yine malik olmayan eşin talebi ile,
• Malik olan eşin başvurusuyla şerh düşülmüşse, malik olmayan eşin kabulü ya da talebiyle aile konutu şerhi kaldırılabilir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Aile konutu şerhi iki şekilde konulabilir:
• Eşlerden birinin doğrudan tapu müdürlüğüne giderek başvurması
• Mahkeme kararıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılması
Aile konutu şerhi konulabilmesi için:
• Eşler arasında yasal bir evlilik olmalı
• Hukuka uygun şekilde kullanılan bir ortak konut olmalı
• Bu konut eşlerin yaşamlarını sürdürdüğü ana merkez olmalıdır.
Tapuda Aile Konutu Şerhi Nasıl Yapılır?
Aile konutu şerhi ile ilgili diğer bir konu ise tapuda nasıl bir işlem yapıldığıdır. Buna göre tapuda aile konutu şerhi yapılabilmesi için malik olan eşin rızası aranmayacaktır. Malik olmayan eş tapuda aile konutu şerhi koymak için gerekli belgelerle beraber tapuya gidip bu talebini içeren bir aile konutu şerhi dilekçesi ile ilgili tapu dairesine bir başvuru yapacaktır. Böylece işlemi başlatacaktır.
Diğer yandan bu konuda yani aile konutu şerhinin diğer bir yapılış şeklide mahkemeden aile konutu şerhi talebi ile mümkündür. Mahkeme ilamıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılarak da şerh yapılabilir.
Tapuda aile konutu şerhi hususunda şuna da dikkat etmek gerekir: Aile konutu şerhi koyulabilmesi için taşınmazın mutlaka eşlerden birine ait olması gerekir. Yani başkasına ait eve aile konutu şerhi koyulması mümkün değildir.
E-Devlet’ten Aile Konutu Şerhi Konulur Mu?
Pandemi ile birlikte çoğu işlem e-devlet üzerinden işlemektedir. Bu noktada sorulan sorulardan biri de aile konutu şerhi e-devlet üzerinden yapılır mı sorusudur. Buna göre cevap e-Devlet aile konutu şerhi işlemi yapmak mümkündür. E Devlet’ten şerh bildirimi için öncelikle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bölümüne giriş yapılmalıdır. Ardından web tapu işlemleri kısmı açılmalıdır. Bu kısımdan aile konutu şerh bildiriminde bulunulabilir ve işlemlerinizi kısa sürede bitirebilirsiniz.
Aile Konutu Şerhi Olan Ev Satılır Mı?
Aile şerhi ile ilgili satılma ve kiralanma durumları çok merak edilmektedir. Buna göre tapuda aile konutu şerhi olan bir evin satışı için diğer eşin rızası gerekir. Yani aile konutu şerhi satışa engel değildir; yalnızca her iki eşin rızasını gerektirir. Diğer türlüsü mümkün değildir. Tapuda aile konutu şerhi olsa bile malik olmayan eşin rızası varsa taşınmaz satılabilir. Eşin rızası yoksa, ev satılamaz. Peki tapuda şerh var ise ne olur. Tapuda aile konutu şerhi olmasına rağmen ev satılırsa bu satışa rıza göstermeyen eş tapu iptal ve tescil davası açabilir. Tapu kütüğünde şerh olması üçüncü kişinin de iyi niyetini ortadan kaldıracağından mahkeme davada tapu kaydının iptaline veya ipoteğin terkinine karar verecektir.
Ancak üçüncü kişi satıştan sonra rızası bulunmayan eşten onay alırsa o halde satış geçerli hale gelecektir.
Aile konutu şerhi olan ev satılırsa ne olur?
Yukarıda bu gibi durumlarda satılma işlemleri ile ilgili bilgi verdik. Peki biz bu noktada evi satarsak ne olur? Tapuda taşınmaz üzerinde aile konutu şerhi olması ve malik olmayan eşin de rızasının olmaması durumunda üçüncü kişinin bu durumu yani taşınmazın aslında bir aile konutu olduğunu bildiği kabul edilir. Böylelikle üçüncü kişinin bu husustaki iyi niyeti ortadan kalkar. Ev herhangi bir şekilde satılmış olsa bile rızası olmayan eş dava açarak satışı iptal edebilecektir. Böylece işlem bitecektir.
Aile Konutu şerhinde eşlerden biri evi satabilir mi?
Şerh ile beraber malik olan eşin tek başına satış işlemi yapabilmesinin önüne geçilecektir. Ancak bir şekilde satış gerçekleşmişse şerh üçüncü kişinin iyi niyetini ortadan kaldıracağından rızası olmayan eş tapu iptal ve tescil davası açmalıdır. Satış TMK 194 gereği geçersiz olacaktır. Böyle bir durumda süreç çok uzun olduğundan dolayı böyle bir şey yapmamanızı öneriyoruz.
Aile konutu şerhi olan ev nasıl satılır?
Bu terim ile ilgili diğer merak edilen şeylerden biri de evin nasıl satıldığı konusudur. Buna göre aile konutu şerhi olan ev malik olmayan diğer eşin de açık rızası alınarak satılabilir. Bununla beraber eğer bir şekilde aile konutu şerhi konulmuş taşınmaz rıza alınmadan satılmışsa o halde satıştan sonra da rıza verilmesi halinde satış yine geçerli olacaktır.
Aile Konutu Şerhi Ücreti Ne Kadar?
Aile konutu şerhi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de ücretinin ne kadar olduğu konusudur. Buna göre tapuda aile konutu şerhi koyulması için aile şerhi koydurma ücreti alınmaz. Aile şerhi koyulması harç ve masraftan muaftır. Peki şerh ücreti ne kadardır?
Şerh ücreti ne kadar?
Tapu kütüğüne aile konutu şerhiden başka çeşitli konularda şerhler koyulabiliyor. Bu şerhlerle bazı şahsi haklar kuvvetlendirilerek iyiniyetli üçüncü kişilere karşı da hüküm ifade edebilecek etki doğururken, bazı şerhler de malikin tasarruf yetkisini kısıtlayabiliyor. TMK’ ya göre tapuda şerh koyulabilecek bazı haklar şunlardır:
• Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi
• Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi
• Kira sözleşmesi
• Önalım hakkı
• Çekişmeli haklar için mahkeme kararıyla konulan şerhle
• Konkordato mühleti
• Geçici tescil şerhi vb.
Tapu kütüğüne bu şerhlerin koyulması ücrete tabidir.
Şerh En Fazla Kaç Yıl Geçerli?
Bu noktada en merak edilen şeylerden biri de geçerlilik sürecidir. Buna göre aile konutu şerhi süreli bir şerh değildir. Dolayısıyla bir sürenin geçmesiyle şerh etkisiz hale gelmeyecektir. Kural olarak evlilik devam edinceye kadar geçerlidir. Belirli bir yıl sınırı söylenememekle beraber evliliğin sona ermesiyle şerhin etkisini kaybedeceğini söyleyebilmek mümkündür.
Aile Konut Şerhi Ne Zaman Kalkar?
Aile konutu şerhi evliliğin sona ermesiyle kalkar. Diğer yandan evlilik boşanmayla, ölüm ile gaiplik kararıyla veya evliliğin iptaliyle sona ermiş olabilir. Burada evliliğin nasıl sona erdiğinin bir önemi yoktur. Ancak sırf boşanma davasının açılmış olması şerhi ortadan kaldırmayacaktır. Boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekecektir. Bu yüzden boşanma davası sonrasında bu işlem belirlenmektedir.
Diğer yandan aile konutu şerhi konutun bu vasfını kaybettiği zaman da kalkar. Şöyle ki eşler başka bir konuta taşınmış olabilir. Bu halde eski konut aile konutu niteliğini kaybedeceğinden şerhte ortadan kalkar. Bu noktada aile konutu şerhi nasıl kaldırılır? hususuna da değinmek gerekir. Aile konutu şerhi sicilden re‘sen terkin edilemeyecektir. Tapu sicili memuru aile konutu şerhini sicilden terkin edecekse mutlaka bu konuda bir talebin olması gerekecektir.
Aile Konutu Şerhi İçin Oturmak Gerekir Mi?
Kişilerin en merak ettikleri şeylerden biri de bu konutlarda oturmak gerekli mi merak ederler. Buna göre aile konutu şerhi malik olmayan eşi ve bununla beraber çocukları zor duruma düşmekten koruyan bir işleve sahiptir. Zaten bu kurumun getiriliş amacı da çocukların ve malik olmayan eşin bir anda barındıkları konumdan ayrılmak zorunda kalmalarını engellemektir. Hal böyle iken ailenin oturmadığı bir ev için de aile konutu şerhi koyulabileceğini söylemek kurumun düzenlenme amacına aykırı olacaktır. Çünkü herhangi bir alelade konutun aile konutu olarak nitelendirilmesi ve bununla beraber tapuya aile konutu şerhi koyulması hukuka uygun olmayacaktır. Aile konutu şerhi koyulacak konutun fiilen ve sürekli oturulan konut olması gerekir. Bu konu hakkında bir uyuşmazlık çıktığında mahkeme ailenin fiilen uyuşmazlığa konu taşınmazda oturup oturmadığını inceleyecektir.
Aile Konutu Üzerine İpotek Ne Anlama Gelmektedir?
İpotek evlerle ilgili en önemli şeylerden biridir. Buna göre aile konutu şerhi olan bir konut için ipotek işlemi yapılacaksa tıpkı satışta olduğu gibi burada da malik olmayan eşin rızası gerekecektir. Ancak ipotekli eve aile konutu şerhi koyulabilmesi için herhangi bir engel yoktur.
Kiracı Aile Konutu Şerhi Koyabilir Mi?
Kiracı aile konutu şerhi koydurabilir mi? sorusu evde kiracı olarak oturan eşlerin aklındaki bir sorudur ve bu yüzden de çok merak edilir. Buna göre bir konutun aile konutu olarak kiralanması halinde kira sözleşmesini imzalamayan diğer eşin rızası olmadan sözleşme feshedilemeyecektir. Böyle bir düzenlemenin sebebi aile konutu şerhi ile aynıdır. Zira her ne kadar kiracı olunsa da bu halde de eşlerin ve çocukların barınma hakkı söz konusu olmaktadır.