Bir konuta sahip olmak, yaptığınız yatırım sayesinde geleceğe güvenle bakmanıza yardımcı olabilir. Özellikle de son dönemde yatırım alanında en çok güvenilen alanlardan biri de konut sektörü. Öyle ki neredeyse etrafımızdaki her yer ev, arsa. Fakat mülk sahibi olmanın yüklediği bazı sorumluluklar, hatta zorunluluklar olduğu da doğru. Bu noktada bilgili olmak ya da konut sahibi olmadan önce araştırmak çok önemli. Aksi halde konut hakkında bir şey bilmeden yatırım yapmak hem maddi hem de manevi olarak sizleri zor durumda bırakabilir. Bu noktada konut alımında ilk bilinen şeylerden biri de konut için ödenen vergiler. Bu vergiler sadece bir tane de değil. Bu yüzden bu konuda bilgi sahibi olmak çok önemli. İşte, ev sahiplerinin ödemesi gereken vergiler de bu bahsettiğimiz zorunluluklardan biri. Peki; evle ilgili vergiler nelerdir, gayrimenkul vergileri hangi durumlarda ödenir? Gelin hep birlikte bu vergilere ve detaylara bakalım.

Emlak Vergisi Nedir?

Konut ile ilgili akla gelen ilk vergi tabi ki de emlak vergisi. Bu durumu herkes bilir ve en aşina olunan vergilerden biridir. Bu vergi ile ilgili bilmeniz gereken ilk şey bazı istisnalar dışında her ev sahibinin ödemekle yükümlü olduğu emlak vergisi olduğudur. Buna göre emlak vergisi, ev için belediyeye ödenen vergiler arasında yer alıyor. Konutların yanı sıra dükkân, arsa gibi gayrimenkuller için de verilmesi gereken bu verginin her yıl ödenmesi zorunlu. Zorunlu olduğunu bilmeniz önemli çünkü aksi halde birçok sorunla karşılaşabilirsiniz. Peki bu bahsettiğimiz istisnai durumlar neler? 

Emlak vergisinden muafiyeti bulunanlar, yani her mülk sahibinin ödemesi gereken bu vergi türünü ödemek zorunda olmayanlar ise Sosyal Güvenlik Kurumundan aldığı maaştan başka geliri olmayan emekliler, şehit ve gazi aileleri, engelliler ve hiç geliri olmayanlardır. Eğer sizler de bunlardan biriyseniz bu durumda emlak vergisi ödemezsiniz. Ayrıca emlak vergisi muafiyetinden yararlanabilmek için ikinci bir evin olmaması ve evin 200 m²’den küçük olması gerekir. Bu durumda eğer kriterlere uyuyorsanız mutlaka bu duruma bir göz atın. Devlet işlerinde itirazlar oldukça geç cevaplandığı için bu durumla yaşayacağınız herhangi bir sıkıntı sizi manevi olarak çok fazla etkileyebilir. Diğer yandan merak edeceğiniz bir durum da yoktur çünkü 5 yıllık geriye doğru zaman aşımı süresi içinde ödediğiniz fazla vergileri geri alabilirsiniz. Bunun için o dönemlerde de şartları taşıdığınızı gösterir belgelerle belediyeye müracaat etmelisiniz.

Emlak Vergisi Nasıl Ödenir?

Emlak vergisi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de bu vergi türünün nasıl ödendiğidir. Buna göre her yıl iki eşit taksit halinde ödenebilen emlak vergisini ilgili belediyelerin vergi veznelerinden, varsa belediyelerin online işlemler bölümünden ya da PTT’den ödeyebilirsiniz. Tüm bunların yanında vergi ödeme işlemleri oldukça basitleşmiştir. Bunun için ayrıca emlak vergisi sorgulama için e-Devlet’ten ya da Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet Vergisi Dairesi’nden yararlanabilir, bu kanallar aracılığıyla emlak vergisi borç ödemesini gerçekleştirebilirsiniz. E-devlet üzerinden vergi ödemek oldukça basit bir işlemdir. Bunun için e-devlet şifreniz ile ilgili sayfaya girerek verginizi rahatlıkla ödeyebilirsiniz. 

Emlak Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Emlak vergisi ile ilgili diğer önemli şeylerden biri de emlak vergisinin ne zaman ödeneceğidir. Buna göre eğer evinizi yeni satın aldıysanız emlak vergisini, taşındıktan bir yıl sonra ödemeye başlarsınız. Genellikle ilk taksitin mayıs ayı, ikinci taksitin ise kasım ayı sonuna kadar ödenmesi gerekir. Bu durumlara ayrıca dikkat etmelisiniz. Fakat son anda bir sürprizle karşılaşmamak için her yıl taksit ödeme aralıklarını kontrol etmekte fayda olduğunu hatırlatalım. Aksi halde gecikme yaşayabilirsiniz. 

Kira Gelir Vergisi Nedir?

Konut satın aldığınızda ödeyeceğiniz diğer vergi türlerinden biri de kira gelir vergisidir. Fakat adından da anlaşılacağı gibi kira gelir vergisi, sahip olduğunuz konutu kiraya verdiğiniz durumda ödemeniz gereken bir vergi türüdür. Yani bir eviniz varsa ama kiraya vermemişseniz bu vergiyi ödemeniz gerekmez. Peki bu vergiyi neye göre ödersiniz?

Kiradan elde ettiğiniz yıllık gelir, her yıl Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından açıklanan konut kira gelir vergisi istisna tutarından düşükse bu durumda vergi ödemekten muaf olursunuz. Gelir Vergisi Kanunu'nun 21. maddesinde yer alan mesken kira gelirleri için uygulanan istisna tutarı, 2023 takvim yılında elde edilen kira gelirleri için 21.000 TL olarak tespit edilmiştir. Ayrıca konut, bedelsiz bir şekilde ikamet amacıyla başkalarına verildiyse veya konutta mülk sahibinin çocuğu, annesi, babası, kardeşi, torunu konaklıyorsa başka geliri olmayan kişiler bu vergi türünden muaf olabilir. Bu bilgiler doğrultusunda hareket edebilirsiniz. 

Kira Gelir Vergisi Nasıl Ödenir?

Kira gelir vergisi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de kira gelir vergisinin nasıl ödendiğidir. Kira gelir vergisi borç ödemesini, vergi dairelerinin veznelerinden gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca “Emlakta gelir vergisi ne kadar?” sorusunun yanıtı da gelirinize ve eviniz için yaptığınız harcamalara göre değişebileceği için kira gelir vergisi sorgulaması yapmak da isteyebilirsiniz. Borç sorgulama ve kira vergisini online ödeme işlemleri için ise Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesini ziyaret edebilirsiniz. Gelir İdaresi Başkanlığı sisteminde bu vergi ile ilgili tüm merak edilenleri sık sorulan sorular bölümünde bulabilirsiniz. 

Kira Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Kira Gelir Vergisi ile ilgili diğer merak edilen şeylerden biri de kira gelir vergisi ne zaman ödenir sorusudur. Buna göre muafiyeti yoksa konutunu kiraya veren her ev sahibini ödemesi gereken kira gelir vergisi genellikle her yıl mart ve temmuz aylarında ödenir. Fakat söz konusu tarihler, resmi tatiller ya da farklı sebepler nedeniyle değiştirilebilir. Bu nedenle tarihleri takip etmenizde fayda var. Bunun için belirli aralıklar kontrollerinizi yapmanız bunun için yeterlidir. 

Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Vergisi Nedir?

Konut ile ilgili vergiler konusunda diğer bir vergi türü de gayrimenkul değer artış kazancıdır. Buna göre bu gayrimenkul değer artış kazancı, satın alınan bir konutun alış tarihinden itibaren beş yıl içinde satılması durumunda ödenmesi gereken vergi türüdür. Diğer yandan eğer sahip olduğunuz evi, aldığınız tarihten en az beş yıl sonra satıyorsanız ya da eve miras gibi bir sebeple sahip olduysanız bu durumda bu vergiyi ödemeniz gerekmez. Buna göre sizler de üzerinize düşen görevi yerine getirebilirsiniz. 

Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Nasıl Ödenir?

Gayrimenkul değer satışı ile ilgili bilmeniz gereken şeylerden biri de bunun nasıl ödendiğidir. Gayrimenkul değer artışı vergisi ödemekle mükellefseniz vergi borcunuzu; vergi daireleri veznelerinden, anlaşmalı bankalardan ya da Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesinden ödeyebilirsiniz. Buna göre gerekli sayfaya girerek istediğiniz bölümden sorularınızı yanıtlayabilir ve buna göre işlemlerinize devam edebilirsiniz. 

Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Ne Zaman Ödenir?

Bu vergi türü ile ilgili bilmeniz gereken bir diğer konu ise bu gayrimenkul değer artış kazancının ne zaman ödendiğidir. Bu konut vergisi türü genellikle mart ve nisan aylarında iki taksit halinde ödenir. Fakat diğer vergi ödemelerinde olduğu gibi bu ödeme için de takvimi resmi kaynaklardan takip etmelisiniz.

GAYRİMENKUL DEĞER ARTIŞ KAZANCI NEDİR, NASIL HESAPLANIR?

Gayrimenkul sadece konaklamak ya da bir iş yeri oluşturmak amacıyla alınmaz. Aynı zamanda çokça tercih edilen bir yatırım aracıdır. Fakat yatırım amacıyla alınan gayrimenkuller, alış tarihi sonrasında belirli bir zaman aralığı içerisinde satılırsa bu durumda satış, vergiye tabi tutuluyor.

Gayrimenkul değer artışı hesaplama için TÜİK tarafından açıklanan ve her ay güncellenen “Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi” yani Yİ-ÜFE’den yararlanılıyor. Değer artış kazancı vergisine dair hesaplama yapılırken ise alım ve satım ayı değil, alıştan ve satıştan bir ay önceki Yİ-ÜFE değerlerinin baz alınması gerekiyor. Ardından evin alış fiyatının bugünkü değeri bulunuyor ve bu işlem sonrasında elde edilen tutardan her yıl belirlenen istisna bedel düşülüyor. Çıkan sonuç üzerinden gelir vergisi dilimi doğrultusunda vergi bedeli hesaplanıp ödenmesi gereken tutar elde ediliyor.

Şimdi, bir örnekle gayrimenkul değer artışı kazancı nasıl hesaplanır, anlatalım.

1 Haziran 2016 tarihinde 200.000 TL’ye alınan bir ev, 1 Mart 2020 tarihinde 400.000 TL’ye satılacak olsun.

Bu durumda alış ve satış gerçekleşmeden bir önceki aylar olan Mayıs 2016 ve Şubat 2020’nin fiyat endeksleri birbirine bölünmeli ve evin alış fiyatıyla çarpılmalı.

Şubat 2020 Yİ-ÜFE: 464,64 

Mayıs 2016 Yİ-ÜFE: 256,21 

200.000 (ev alış fiyatı) x (464,64 / 256,21) = 362.702 TL (Evin güncel fiyatı)

Evin bugünkü satış fiyatından endeks doğrultusunda elde edilen güncel bedel çıkarılır.

400.000 (evin satış fiyatı) – 362.702 (evin güncel bedeli) = 37.298 TL

Ulaşılan sonuçtan, gayrimenkul değer artış kazancı istisna bedeli çıkarılır. Bu bedel yıllara göre farklılık gösterir. 2019 yılında 14.800 TL olan bu bedel, 2020 yılında 18.000 TL’dir. Güncel istisna tutarı için Gelir İdaresi Başkanlığının tablosunu inceleyebilirsiniz.

37.298 – 18.000 (istisna tutar) = 19.298 TL

2020 gelir vergisi tarifesinde belirtilen yüzde doğrultusunda tutar belirlenir. 2020 yılı için belirlenen gelir vergisi tarifesi aşağıdaki gibidir. 

22.000 TL’ye kadar: %15

49.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.300 TL + geri kalan bedelin %20’si

120.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL + geri kalan bedelin %27’si

600.000 TL’nin 120.000 TL’si için 27.870 TL + geri kalan bedelin %35’i

600.000 TL’den fazlası durumunda 600.000 TL için 195.870 TL + geri kalan bedelin %40’ı

19.298 x %15 = 2.894 TL (ödenmesi gereken tutar)

Gayrimenkul değer artışı kazancı hesaplamak biraz zahmetli, farkındayız. Fakat dilerseniz Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan değer artışı kazancı hesaplama aracından da yardım alabilir ve ödenmesi gereken tutarı kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Yine aynı şekilde bu hesaplamalar standartlara göre hesaplanmıştır. Bu oranlar her yıl güncellendiğinden dolayı en mantıklısı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan sayfa üzerinden yapılan sonuçtur. 

Çevre Temizlik Vergisi Nedir?

Konut ile ilgili bilmeniz gereken diğer bir vergi türü de Çöp Vergisidir. “Çöp vergisi” olarak da bilinen çevre temizlik vergisi, her konut ve iş yerinin ödemesi gereken vergi türüdür.

Çevre Temizlik Vergisi Nasıl Ödenir?

Çevre temizlik vergisi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de bunun ne şekilde ve nasıl ödendiği konusudur. Buna göre bilmeniz gereken ilk şey konutların çevre temizlik vergisi su faturalarına yansıtılır. Yani bu vergi çeşidi, ev sahipleri ya da kiracılar tarafından faturalarla birlikte ödenir. Bu yüzden de siz fark etmeden verginizi aslında ödemiş olursunuz. 

Çevre Temizlik Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Konutlar için çevre temizlik vergisi, su faturası ödendiğinde gerçekleşir.