Araç Bujileri Ne Sıklıkta Değiştirilmelidir?

| Melike Kayabaşı
Araç konusunda bilgi sahibi
olmanız gereken birçok konu vardır. Bunlar araç konusunda sıkıntı yaşadığınızda
sizlerin problemi çabuk çözmeniz için yol göstericilerdir. Bunlardan biri de
değiştirilmesi gereken bujilerdir. Bujiler konusunda bilmeniz gereken ilk şeylerden
biri bujiler genellikle sürücülerin kullanım şekline bağlı olarak bir de
kullanılan markaya göre değişiklik göstermektedir. Diğer yandan standart bir
bujinin kullanım ömrü ise 15 bin km’dir. Ancak bunun dışında kullanıma
bağlı olarak bujilerin ömrünü kısaltan bir takım faktörler vardır. Bunlar
bilindiğinde ve yapılmadığında aracınızdaki bujilerin ömrünü de standart
kilometrelerine yükseltebilirsiniz. Bu noktada kullanım ve bujiler araç için
oldukça önemli şeylerden biridir. İsterseniz gelin size bujilerin ömrünü
kısaltan faktörleri kısaca anlatalım.
Buji ömrünü kısaltan
faktörler nelerdir?
Araç içi şeylerin tabi ki de
ömürleri vardır. Bu noktada kullanıma göre ömürlerinin değişkenlik
göstereceğini de bilmelisiniz. Bununla beraber bujilerin ömrünün kısalmasına
neden olan birinci durum kötü yakıtlardır. Bazen ucuz olacak diye almış
olduğunuz kalitesi akaryakıtlar aracınızın buji ömrünü kısaltacaktır. Bu yüzden
araç yakıtın önemi yazımızda da belirttiğimiz gibi araç için yakıtlar her ne
kadar önemsiz gözükse de durum böyle değildir. Mutlaka bu konuya dikkat
etmelisiniz. Bunun yanı sıra araçtaki teknik bir aksam yani motor bozukluğu da
bujilerin ömrünün kısalmasına neden olabilir. Böyle bir durumda mutlaka aracı
servise götürmelisiniz.
Bujinin kullanım
süresini dolduğunu nasıl anlarım?
Bujiler konusunda bazı noktalar
size yol gösterici olacaktır. Bu durumlardan en yaygını ise hali hazırda
kullandığınız aracınız artık daha fazla yakmaya başlamışsa ya da sürüş
esnasında tekletmeler yaşanıyorsa hatta araca depar arttırmaya çalıştığınız da
bunda zorlanıyorsa bujilerinizin süresinin dolduğunu anlayabilirsiniz. Böyle
durumlardaki araçlar hareket esnasında da yavaş kalkışa neden olacaktır. Böyle
bir durumda artık bujinizin değişmesi gerektiğini bilmeli ve ona göre bir plan
yapmalısınız. Aksi halde aracınız oldukça sıkıntılı bir süreç yaşayabilir.
Aracın bujilerini
kendiniz nasıl değiştirebilirsiniz?
Araçlar hakkında bilgiye sahibi
olmak bazı işleri de kendinizin yapmasını mümkün kılar. Bu noktada zaten araç
ile içli dışlı bir yapıya sahipseniz bujinizin yerini zaten bilirsiniz ancak
bilmiyorsanız bunu kendiniz değiştirmeye kalkmayın. Çünkü aksi halde aracınız
için daha kötü bir hale getirebilirsiniz.
Eğer biliyorsanız da ilk
yapmanız gereken şey bujinize birkaç tur attırarak onun gevşemesini sağlayın
elinizde hava verecek bir alet varsa örneğin basınç ya da fırça buranın
çevresini temizleyin bunun nedeni bujiyi söktüğünüzde yuvanın içerisine bir
şeylerin kaçmamasıdır. Eğer ki çok sıkılmış ise o zaman yağ veya pas çözücü
damlatabilirsiniz. Tam olarak sökemezseniz silindir kafasına zarar
verebilirsiniz.
Buji değiştirmede dikkat
edilmesi gereken bazı noktalar var. Bunlardan biri de takış işleminde de
bujinin ve motorun birbirine temas edecek olan yüzeyinin temiz olmasına dikkat
edin sıkarken de tork anahtarı kullanmanız sağlıklı olacaktır. Önerilen ise ilk
önce buji yerini bulana kadar elinizle sıkmak daha sonra anahtarla sıkmaktır.
Bu oldukça önemlidir.
Bujinin Önemi Nedir?
Otomobillerde basit
görünen, ancak görevi itibariyle kritik öneme sahip birçok parça bulunuyor. Bu
parçalardan biri de aslında çok da bilinmeyen bujiler. İçten yanmalı motorların
ateşleme sistemine dahil olan buji de bu küçük parçalardan biri. Buji ne demek
veya buji ne işe yarar diye düşünüyorsanız, bu küçük motor parçası temelde çok
basit bir göreve sahip fakat buna rağmen oldukça önemli bir parça. Buji, yanma
odasındaki hava ve yakıt karışımının yanmasını sağlar ve bu işlemi
gerçekleştirirken gerilim farklarından kaynaklı bir kıvılcım oluşturuyor.
Bujinin elektrotları arasında oluşan kıvılcım için ateşleme bobininden gelen 20
ila 100 bin volt arasında bir gerilim kullanılıyor. Bu da aslında bujilerin çalışma prensibi
oluyor.
Diğer yandan bujilerle alakalı
olarak bilmeniz gereken diğer bir husus ise dizel araç motorundaki hava-yakıt
karışımı ateşleme yerine sıkıştırma yöntemiyle yakıldığı için, buji yalnızca
benzinli motora sahip otomobillerde kullanılıyor. Bu noktada benzinli araç
motorunda buji hangi zamanın sonunda ateşleme yapar sorusunun cevabı en çok
merak edilenlerin başında geliyor. Bujiler benzinli motorda ateşlemeyi,
pistonların yukarı doğru hareket ettiği sıkıştırma zamanının sonunda yapıyor.
Bu da bilmeniz gereken diğer bir husus. Peki gelelim bujiler aracımızın içinde
nasıl çalışıyor?
Buji nasıl çalışır?
Bujilerin çalışma
prensibini bilirseniz bu noktada bir arızanın bujiden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını anlayabilirsiniz. Genelde porselen bir gövdeyle yalıtılan
bujilerin ortasında nikel alaşımlı ve bakır çekirdeğe sahip bir orta elektrot
bulunuyor. Buna göre ateşleme bobininden gelen yüksek voltajlı pozitif gerilim
orta elektrottan geçerek negatif yüklü topraklama elektrotunda bir kıvılcım
meydana getiriyor. Buji tırnağı veya şasi elektrotu olarak da bilinen
topraklama elektrotu ise negatif yüklü bir parça. Negatif ve pozitif yüklere
sahip elektrotlar arasındaki gerilim farkıyla kıvılcım oluşturan buji,
yakıt-hava karışımını yakma işlemini bu şekilde gerçekleştiriyor. Bu
özelliğiyle güvenli bir marş sağlamanın yanı sıra motor performansı ve sürüş
güvenliği konularına doğrudan etki ediyor. Diğer yandan topraklama elektrotu
veya şasi elektrotu olarak da bilinen buji tırnağı negatif yüklü bir parça.
Negatif ve pozitif yüklere sahip elektrotlar arasında kıvılcım oluşturan buji,
yakma işlemini bu şekilde gerçekleştiriyor. Böylece aracınızın ömrünü de
uzatıyor.
Buji arızası nasıl
anlaşılır?
Bujiler konusunda en çok
merak edilen şeylerden biri de arızanın nal anlaşıldığı. Bu noktada bujiler
temelde motordaki ateşlemeden sorumlu bir parça olduğu için otomobilin
performansına doğrudan etki eden bir parça. Yani kısa hava yakıt karışımının
ateşlenme kalitesi aracın performans ve verimliliğini etkilediği gibi emisyon
değerlerinde de önemli bir rol oynuyor. Motorda çok sayıda bulunan bujilerden
herhangi biri bile arızalandığında birçok problemi beraberinde getirebiliyor.
Bu sebeple buji arızası problemlerine önemle yaklaşmak gerekiyor ve aracın
performansını düşürdüğünden dolayı hemen de fark ediliyor. Diğer yandan
bujilerle alakalı olarak yüksek sıcaklıklara maruz kalarak binlerce kilometre
çalışan bujiler her ne kadar dayanıklı materyallerden üretilse de zamanla
aşınıp görevini yerine getiremez duruma gelebiliyor. Böyle bir durumda acilen
servise gitmeli ve buji değişikliğinizi yapmalısınız. Peki kişiler bujilerinde
problemler olduğunu nasıl anlar? Bu noktada bazı adımları takip ederek bunu
anlayabilirsiniz. Pistonlar yüksek
hızlarda hareket ettiği için yanlış zamanda ateşlenen bujiler otomobilde sarsıntı
ve teklemelere sebep oluyor ise ya da bunun haricinde motordan vuruntu sesleri
geliyorsa bujilere bir bakmalısınız. Diğer bir durum ise eğer marşa
basıldığında araç geç çalışıyor veya çalışmıyorsa ya da ani hızlanmalarda gaz
yememe, tekleme ve patlama sorunları görülüyorsa ve son olarak araç
performansındaki düşüş ve yakıt tüketimindeki artış hissedilir seviyelerdeyse,
aracınızın bujisinde bir arıza meydana gelmiş olabilir. Bu noktada acilen
servise gitmeli ve bujilerinizin kontrollerini yaptırmalısınız.
Buji temizliği nasıl
yapılır?
Buji arızaları konusu
dışında diğer merak edilen şeylerden biri de temizliği. Öncelikle bujiler
otomobillerin çalışmaya başlama ve güç kullanma kabiliyeti açısından hayati
öneme sahip. Bu sebeple düzenli bir şekilde kontrol edilmeleri gerekiyor.
Pürüzsüz ve atak kalkışlar, daha iyi bir yakıt ekonomisi ve daha düşük gaz
salınımı sorunsuz çalışan bujilerin faydaları arasında yer alıyor. Buji
fiyatları çok yüksek olmasa da herhangi bir arıza durumunda diğer parçaların
hasar görmesine de sebep olabileceği için buji temizliği ve bakımını dikkatlice
yaptırmayı ihmal etmemelisiniz. Bunun içinde yapabileceğiniz birçok yöntem
bulunuyor. Buji bakımı için öncelikle yağ kalıntısını ve silindire yabancı
maddelerin girişini engellemek için bujileri sökmeden, öncelikle silindir
kapağının temizlenmesi gerekiyor. Bujilerin sökülebilmesi için genellikle lokma
anahtar kullanılıyor. Bunu edinmek gerekiyor aksi halde bujilere hasar
verebilirsiniz. Diğer bir adım ise bujileri çıkardıktan sonra ilk olarak tırnak
aralıklarını kontrol etmek gerekiyor. Bunun için sentil çakısı adı verilen
alete ihtiyacınız var. 0,05 mm ve 1 mm kalınlığı arasında değişen farklı uçlara
sahip olan sentil çakısını orta elektrot ve buji tırnağı arasına sokarak
aracınızın kullanım kitapçığındaki orijinal değeri bulmanız gerekiyor. Bu
noktada orijinalliğe uymak çok önemli. Buna bir örnek vermek gerekirse, diyelim
ki aracınız için ideal buji tırnak aralığı 0,6 mm ise bu değere sahip sentil
çakısının tırnak aralığından elektrotlara hafifçe sürterek geçmesi gerekiyor.
LPG’li araçlarda daha yüksek voltaj elde edebilmek için tırnak aralıklarının
normalinden daha düşük tutulması gerekiyor. Tırnak aralığını daraltmak veya
genişletmek için hafifçe kuvvet uygulayarak milimetrelik değişimler
yapabilirsiniz. Son olarak ise elektrotların üzerindeki karbonlaşmayı ve
kurumları fırça benzeri bir alet ile temizledikten sonra bujileri tekrar yerine
takabilirsiniz. Eğer aracınız sorunsuz çalışıyorsa başarmışsınız demektir.
Fakat bir sıkıntı yaşıyorsanız mutlaka bir servise giderek problemi
anlamalısınız.