Son dönemde hayatımızdaki gerçeklerden biri de depremler oldu. Özellikle de son yıllarda ülkemizdeki büyük yıkımlar insanların evleri konusundaki soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Tabi bu yüzden de deprem konusundaki korkulardan dolayı insanların evleri yıkıldı ya da büyük hasar aldı. Bu yüzden de riskli yapılar da meydana geldi. Gelin hep birlikte bu noktada riskli yapıların ne olduğuna ve bu noktada sizler neler yapabilirsiniz buna bir bakalım. 

Bilindiği gibi yıkılma ya da ağır hasar görme ihtimali bulunan binalara riskli yapı denir. Peki bu binaların riskli olduğuna kim karar verir? Bu noktada tabi ki de devletin bu konuda uzman bir bölümü vardır. Buna göre yetkili kuruluşlar tarafından inceleme yapılarak binanın riskli yapı olup olmadığı belirlenir. Teknik verilere dayanan bu incelemeye ise riskli yapı tespiti denir. Bu sayede sizler de evlerinizin ne durumda olduğunu ve bu noktada neler yapmanız gerektiğine karar verirsiniz. Gelin bu riskli yapılar ile ilgili detaylı soruları cevaplayalım.

Riskli Yapı Tespiti İçin Nasıl Başvurulur?

Deprem ile hayatımızda yeni bir kavramda girdi. Riskli yapı. Öyle ki insanlar artık oturdukları evlerden korkmaya başladılar. Bu yüzden de oturdukları binaları kontrol ettirmek ve ne yapılması gerektiğini merak etmekteler. Bu yüzden de riskli olabilecek ya da oturdukları binaları kontrol ettirmek isteyebilirler. Bunun için de bazı şeyleri yapmaları ve prosedürlere uymanız gerekmektedir. Bunun için riskli yapı tespiti için öncelikle bazı başvurularda bulunmalısınız. Buna göre 6306 numaralı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 3. maddesine göre riskli yapı tespiti için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlara başvurmak gerekmektedir. Öyle ki binada oturan gayrimenkul sahiplerinden birinin şahsen veya kanuni temsilcisi aracılığıyla başvuruda bulunması yeterlidir. Bu noktada apartmanlar için akıllara tek bir soru gelmektedir. Buna göre başvuru için çoğunluk kararı aranmaz. Riskli yapı tespiti başvurusunda bulunmak için gayrimenkul sahibinin kimlik fotokopisi ve tapunun ibraz edilmesi gerekmektedir. Böylece işlemleriniz çok kısa sürede biter. 

Riskli Yapı Tespiti Süreçleri Nelerdir?

Riskli sandığınız binanızın tespiti için başvuruda bulunduktan sonra sürecin nasıl işlediğini merak etmeniz doğaldır. Bu yüzden de bu sürecin nasıl ilerlediğini bilmek istersiniz. Buna göre sizler başvuruda bulunduktan sonra riskli yapı olduğu belirlenen binaların raporları, incelemeyi gerçekleştiren yetkili kuruluş tarafından Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne iletilir. Ardından Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, riskli yapı tespiti raporunu inceler, hatalı bir durum söz konusu ise rapor yetkili kuruluşa iade edilir. Hata bulunmaması durumunda tapu müdürlüğüne bildirimde bulunulur ve tapuya riskli yapı şerhi düşülür. Böylece süreç tamamlanır ve nasıl olması gerektiğine dair bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu sayede bu süreç sonunda ne yapmanız gerektiğine de bu bilgiler doğrultusunda erişebilirsiniz. 

Riskli Yapı İtirazı Nasıl Yapılır?

Riskli yapılar ile ilgili diğer önemli bir soru ise riskli yapı itirazlarının nasıl gerçekleştiğidir. Çoğu kişi bu süreçten sonra bu konuyu merak eder ve buna göre hareket eder. Buna göre riskli yapı olduğu tespit edilen binaların maliklerine tapu müdürlüğü tarafından tebligat gönderilir. Tebligatta şu bilgilendirmelerde bulunulur:

• İlgili yapının riskli yapı sınıfında olduğu ve bu bilginin tapuya şerh edildiği,

• 15 gün içerisinde gayrimenkul sahiplerinin rapora itiraz edebileceği

• İtiraz etmedikleri takdirde ise tebligatı takip eden 60 günden az olmamak üzere kendilerine tanınan sürede binanın yıktırılması gerektiği tebliğ edilir.

Diğer yandan bu noktada belirli süreler belirlenmekte ve bu sürelere göre hareket edilmektedir. Gayrimenkul sahipleri tebligat tarihinden itibaren 15 gün içerisinde itiraz etme hakkına sahiptir. İlgili Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne dilekçe verilerek riskli yapı itirazı yapılır. Riskli yapı itirazı için gereken belgeler şunlardır:

• Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne verilecek dilekçe

• Riskli gayrimenkulün sahibi olduğunu gösteren tapu fotokopisi

• İtiraz eden gayrimenkul sahibinin nüfus cüzdanı fotokopisi

• Tapu müdürlüğü tarafından gönderilen tebligat

Üniversitelerden dört, Çevre ve Şehircilik Bakanlık Teşkilatından üç kişi itirazları inceler. İncelemeler sonucu itiraz kabul edilirse tapu müdürlüğüne bildirimde bulunulur. İtiraz kabul edilmediği takdirde ise riskli yapılar için yıkım kararı verilir.

Yıkım Kararı Nasıl Uygulanır?

Tabi bu işlemlerden çıkan sonucuna göre de süreç her noktada değişmektedir. Bunlardan biri de hiç istenmeyen sonuçlardan biri olan yıkım kararı sürecidir. Bunun için riskli olduğu tespit edilen bina için gayrimenkul sahiplerine 60 gün süre tanınır. 60 gün sonunda binayı yıktırmaları gerektiği tebliğ edilir. Bina bu süre içerisinde yıkılmazsa 30 günden az olmak üzere ek süre tanınır. Bu ek sürenin sonunda bina Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yıkılır. Böyle bir durumda kalmamak için bu sürelere dikkat etmeniz çok önemlidir. Aksi halde süreç sizin için oldukça sıkıntılı olacaktır. Bu noktadan sonra da iş size kalmaktadır. Yıkımdan sonra kat malikleri tarafından tekrar bina yaptırılabileceği gibi arazi olarak da bırakılabilir. Yeniden bina yapılması ya da arazi olarak bırakılmasına karar verilebilmesi için 3’te 2 çoğunluğun sağlanması gerekir. Bu çoğunluk konusunda önceden karar verilmesi işlerin hızlanması noktasında önemlidir. 

Riskli Yapılar İçin 4 Aşama Nasıl Olur?

Muhtemel bir afette içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı riskli yapılarla ilgili süreç, "tespit başvurusu", "risk tespiti", "riskli yapıların yıktırılması" ve "yıkım sonrası uygulama" başlıklarındaki 4 ana aşamada tamamlanıyor. Gelin hep birlikte binanızın riskli olduğunun anlaşılması ve sonuç bölümüne bir bakalım. 

Yukarıda da belirttiğimiz gibi özellikle de son dönemde meydana gelen depremler nedeni ile vatandaşların en çok merak ettikleri sorulardan biri de riskli yapılar olmakta. Yukarıda da birçok aşamadan bahsettik fakat bu noktada süreci tam anlamıyla sizlerle paylaşmak ve neler yapacağınızı bilmek bu noktada çok önemli. Buna göre deprem, sel, heyelan gibi afetlerde içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı yapılar olarak adlandırılan "riskli yapılar"ın tespit edilmesine yönelik işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının internet sitesinde tüm detaylarıyla anlatılıyor. Riskli yapılarla ilgili süreç, her birinde farklı işlemlerin yer aldığı 4 ana aşamadan oluşuyor.

Buna göre, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında riskli yapıların her şeyden önce malikleri tarafından tespit ettirilmesi gerekiyor. Ardından da süreç ilerlemeye devam ediyor. 

İlk adım lisanslı kurum ve kuruluşlara başvuru süreci

Sizler de riskli binalar için ilk yapmanız gereken tabi ki de vatandaşlar yapıları için Bakanlıkça lisanslandırılmış kurum ve kuruluşlara "riskli yapı tespiti" yaptırılabiliyor. Lisanslandırılmış kurum ve kuruluşların listesine de Bakanlığın internet sitesinden ulaşmak mümkün. Sizler de bu kuruluşlara başvuruda bulunabilirsiniz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken şey ise sahte firmalara kanmamak ve buna göre ilerlemek aksi halde işlemleriniz sıkıntılı olabilir ve mağdur bir konuma düşebilirsiniz. Bu işlemden sonra da riskli yapı tespiti işlemleri için maliklerden biri veya kanuni temsilcisinin dilekçe, güncel tapu durum belgesi ve kimlik belgesinin fotokopisi ile söz konusu kurum ve kuruluşlara başvurması yeterli. Böylece çok kısa sürede bu durumu da halledebilirsiniz. 

Riskli tespit edilen yapılar için ikinci adım

Uzman kuruluşlar belirli bir noktadan sonra binanız için bir sonuca ulaşır. Yapılan incelemeler sonucunda riskli olduğu tespit edilen yapılar, tespiti yapan kurum ve kuruluşlar tarafından Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne bildirilir. Bu noktada il müdürlüklerince yapıyla ilgili raporlar tekrar inceleniyor. Eksik veya yanlış hususların bulunması halinde raporlar ilgilisine iade edilirken uygun bulunan tespitlere yönelik şerh bildirimi, ilgili tapu müdürlüğüne iletiliyor. Bu süreç sonunda daha da işlemleriniz devam etmektedir. Bu sürecin ardından ilgili tapu müdürlüğünce, tapu kütüğüne işlenen belirtmeler, riskli yapı tespitine karşı tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde hak sahiplerine tebliğ ediliyor.

Bu tebligatta riskli yapının bulunduğu yerdeki müdürlüğe dilekçe ile itiraz edilebileceği, aksi takdirde tebligat tarihinden itibaren idarece 60 günden az olmamak üzere belirlenen süre içinde yapının yıktırılması gerektiği de belirtiliyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu süreyi aşmamanız gerekmektedir. 

Bu noktada riskli yapılar ile ilgili diğer merak edilen şey ise bu durumun hangi kişiler tarafından belirlendiğidir. Buna göre de riskli yapının tespitine yönelik itirazlar da üniversitelerden bildirilen dört üye ile ikisi inşaat mühendisi ve biri jeoloji veya jeofizik mühendisi olmak üzere Bakanlık teşkilatında görev yapan üç üyenin yer aldığı teknik heyet tarafından inceleniyor. Riskli yapı olarak tapu kütüğüne kaydedilen taşınmazların maliklerine, 60 günden az olmamak üzere süre verilerek riskli yapıların yıktırılması isteniyor. Bundan sonraki süreç ise yıkım sürecine gidiyor.

Yapının yıkılması süreci başlar

Kimsenin istemediği şeylerden biri de yapılarının riskli olmasıdır. Fakat böyle bir karar da mevcuttur. Bu yüzden de eğer durum böyle ise yapmanız gereken şeyler vardır. Riskli yapıların 60 günlük süre içinde maliklerince yıktırılıp yıktırılmadığı, idarece mahallinde kontrol ediliyor. Riskli yapı, malikleri tarafından yıktırılmamışsa yapının idari makamlarca yıktırılacağı belirtilerek 30 günden az olmak üzere ek süre tanınıyor. Bu süre sonunda da riskli yapıların maliklerince yıktırılmaması halinde, riskli yapılara elektrik, su ve doğal gaz verilmemesi ve verilen hizmetlerin durdurulması ilgili kurum ve kuruluşlardan isteniyor. Bu yüzden böyle bir durumda böyle bir risk almamalısınız. Riskli yapıların insandan ve eşyadan tahliyesi ile yıktırma işlemleri, mülki amirler tarafından sağlanacak kolluk kuvveti desteği ile idarece yapılıyor veya yaptırılıyor. Yıktırılamayan yapılar Bakanlıkça veya il müdürlüklerince yıkılıyor veya yıktırılıyor. Bu yıktırmanın masraflarından malikler hisseleri oranında sorumlu oluyor.

Yıkım sonrası işlemlerini başlatabilirsiniz

Tabi binanın yıkılmasından sonra da birçok işlem yapılmaktadır. Durum sadece binanın yıkılması ile de bitmemektedir. Buna göre riskli yapıların bulunduğu parsellerde, yapıların yıktırılmış olması şartı aranmaksızın ve yapının paydaşı olup olmadıkları gözetilmeksizin, parsellerin birleştirilmesi, münferit veya birleştirilerek veya imar adası bazında uygulama yapılması, yeniden bina yaptırılması, payların satışı gibi işlemler bazında yeniden değerlendirme yapılıyor. Bu değerlendirme oldukça önemli. Bu süreçte bütün maliklerce oy birliği ile karar verilememiş olması durumunda anlaşma sağlanamayan maliklere ait taşınmazların değeri Sermaye Piyasası Kuruluna kayıtlı olarak faaliyet gösteren lisanslı değerleme kuruluşlarına tespit ettiriliyor ve bu değer de gözetilerek oy birliği ile anlaşmaya çalışılıyor. Oy birliği ile anlaşma sağlanamaması halinde yapılacak uygulamalara sahip oldukları hisseleri oranında paydaşların en az üçte iki çoğunluğu ile karar veriliyor. En az üçte iki çoğunluk ile alınacak kararlar ve anlaşma şartları il müdürlüğüne bildiriliyor. Alınan karara katılmayan maliklerin arsa payları, arsa payı değeri üzerinden anlaşma sağlayan diğer paydaşlara açık artırma usulü ile satılıyor. Satış işlemlerinin sonlanmasıyla birlikte uygulamaya geçiliyor. Riskli yapısı yıkılan vatandaşlara yeni yapılacak konutlar için faiz desteği, kira yardımı, harç muafiyeti gibi kolaylıklar tanınıyor.