Patinaj Nasıl Önlenir? Patinajın Araca Zararları Nelerdir?

Milyonların ekran başında heyecanla takip ettiği motor sporları içerisinde patinaj heyecan verici bir kavram olarak bilinir. İş günlük hayatta araç kullanımına geldiğinde ise heyecan duygusunun yerini tedirginlik almakta. Pek çok kişinin de bildiği gibi patinaj, özellikle zor yol koşullarında en son istenen olaylardan biridir. Bu içerikte patinaj nedir, neden olur, zararları neler gibi birçok sorunun detaylı yanıtını bulmak mümkün.

Patinaj nedir?

Çeşitli sebeplerden dolayı araç seyir halindeyken tekerleri ile yolun teması makul seviyenin altına düşebilmekte. Tekerlerin sağa-sola veya ileri-geri hareketine karşın aracın olduğu yerde kalması durumuna ise patinaj adı veriliyor. Bu durum genel olarak buzlu, kaygan veya ıslak zemin koşullarında gözlense de kimi zaman kuru zeminlerde de kullanıcıların isteği veya yanlış fren, manevra hareketi ile gözlemlenebilir.

Gösteriş için “Teker Yakma” denemelerinin önemli bir çoğunluğunda da yine patinaj yapılıyor. Araç kalkışı esnasında istem dışı da yapılabilen bu eylem araç donanımına ciddi zararlar verebilecek potansiyeli taşır.

Patinaj neden olur?

Patinaj yukarıdaki kısımda da kısaca ifade edildiği gibi hava koşulları ve aracın kullanım şekli olmak üzere iki farklı sebepten meydana gelebilir. Aracın konumu ve eğiminden bağımsız olacak şekilde her türlü zeminde patinaj olma ihtimali mevcuttur.

Kasıtlı veya kalkışındaki acemilik sebebi ile patinaj sıkça rastlanılan bir hadisedir. Bunu yapmak için araç olduğu konumda çalışır vaziyetteyken bir ayak debriyaj pedalına basılı şekilde, motor devri 4000 seviyelerine çıkarılarak gaza basılması ve aynı esnada debriyajdan ayağın geri çekilmesi yeterli oluyor.

Hava koşulları sebepli patinajda ise aracın ilerlediği zeminin kar, buz, çamur, yağmur veya kaygan materyal ile kaplı olduğu gözlemlenebilmekte. Bazı durumlarda da aşırı yumuşak olan ve aracın içine gömüleceği biçimde hafifleşen zeminlerde de patinaj yaşanma olasılığı bulunuyor.

Patinaj yapmak arabaya zarar verir mi?

Araç kullanımda birçok sorun ve problem olur. Bu durum bazı durumlarda bile isteye de yapılmaktadır. Bunlardan biri de özellikle de araç konusunda fazla hareketi seven kişilerin yaptığı patinaj olmakta. Patinaj konusunda bilinen en çok yanlışlardan biri patinajın sadece lastiklere zarar vermesidir. Aslında bu durum pek böyle işlemez. Gözle görülür biçimde ilk zarar lastiklere verilse de iç donanımlara ve aracın diğer kozmetik unsurlarına da zarar vermek olasıdır. Bu noktadan patinaj sistemi ile ilgili bilgili olmak ve aracınızın daha uzun ömürlü olmasını sağlamak için mutlaka bilmeniz gereken şeyler vardır. Gelin hep birlikte patinajın aracınıza zararlarına bir bakalım. 

Patinaj sırasında tekerler zeminde ekstra sürtünme ile karşılaşacağı için normal yıpranmasının kat be katını yaşayacak ve ayrıca çokça ısı ortaya çıkaracaktır. Bu durum sonrası lastikler kullanılamaz hale bile gelebilmektedir. Diğer yandan baskı balata, debriyajın patinaj için yanlış ve sert kullanımı sebebi ile zarar görmektedir. Motordan gelen enerjinin tekerlere aktarımında yer alan bu parça, zarar görmesi halinde ciddi maliyet doğurabilir. Bu da patinajın zararlarından sadece birkaçı olmaktadır.  Tüm bunlara ek olarak patinaj sebebi ile aracın kalkış yakıt tüketimi de geçmişe oranla artış gösterecektir. Motor için ani olan ve beklenmeyen yüksek devirlenme kaynaklı aşınma ve arıza senaryolarına da açık kapı bırakılmaktadır. Kısacası zor hava koşullarında bir nebze de olsa göz yumulabilir olan etkiler zevk için yapılması ve düzenli olması halinde ciddi sorunlara neden olabilir.

Patinajı önlemek için yapılması gerekenler nelerdir?

Patinaj ile ilgili merak edilenlerden biri de patinajın nasıl önlenmesidir. Buna göre eğer sağlıklı ve kuru bir zeminde araç kullanılıyor ise patinajdan kaçınmanın tek yolu aracı düzgün kullanmaktır. Aksi halde aracınız için patinajı engelleyemezsiniz. Diğer yandan temel kullanımda da anlatıldığı üzere debriyaj pedalına basılması sonucunda hissedilen noktaya titiz yaklaşılmalı ve devir 1500 seviyesindeyken debriyaj bırakılmalıdır. Sabırsız şekilde kalkış yapma isteği patinaj yapma ihtimalini artıracaktır. Eğer hızlı araba kullanılacak ve çeşitli riskler mevcut ise çok daha sağlam tedbirlere yönelmek hayat kurtarıcı olacaktır. Bunun içinde patinaj oluşmasını engellemek gerekir. 

Patinajdan kaçınmak için;

1- Hava koşullarına Karşı Temkinli Olunmalı

Patinaj konusunda en etkili şeylerden biri de hava durumudur. Buna göre yağmur, kar, tipi ve diğer araçlar için zararlı koşullarda patinaj riski oldukça artmakta. Eğer imkan var ise bu gibi koşullarda direksiyon başına geçmekten kaçınmak en değerli önlem olacaktır. Eğer ki zorunda kalınır ise aracın diğer araçlar ile takip mesafesinde olduğundan emin olunması gerekir. Bu sayede olası bir kaza durumunda ne yapacağınızı bilerek güvenli sağlayabilirsiniz. Buna ek olarak kar zinciri ile lastikleri patinaja karşı daha güvenli hale getirmek de faydalı olacaktır. Bu da patinaj sisteminin aracınıza zarar vermesini engeller. 

2- Düzenli Fren Bakımı Yapılmalı, Kontroller Sağlanmalı

Patinaj riski doğması haline bakımı yapılmış ve sağlam fren sistemleri riski oldukça düşürmektedir. Bu noktada sadece bunun için de değil, genel olarak arabanızın ömrü için bakımlarını yaptırmalısınız. Kitleme önleyici sistemi sayesinde frenler, patinaj sırasında aracın dengede kalmasını ve patinajdan çıkmasını sağlar. Frenin fayda etmeyeceği tek istisna kitleme önleyici adı verilen sisteme sahip olmayan araçlardır, aksine bu araçlarda frenle beraber patinaj riski de artabilir. Bir aracın frenlerinin patinaja yönelik davranışını anlamanın yolu tecrübe etmektir. Tecrübeli değilseniz bu gibi durumları sıklıkla yaşayabilirsiniz fakat bu noktada takip mesafesini bilerek ilerlemek önemli olacaktır. 

3- Lastik Seçimi Göz Ardı Edilmemeli

Patinaj konusunda en zorlanan şeylerden biri de lastiklerdir. Lastik konusu oldukça önemli bir konduur. Diğer yandan zorlu hava şartlarında yanlış lastik seçimi ile yola çıkmak en önde gelen patinaj sebepleri arasında yer alır. Lastiklerin mevsim dâhilinde seçimine göre çekiş gücü artacağı için doğru lastik seçimi oldukça önemlidir. Doğru lastik seçimi yapıldığı takdirde ise lastik derinlikleri ile standartlar karşılaştırılarak ihtiyaç olunan özelliklerdeki lastiklerin kullanılması gerekir. Bu noktada doğru lastik seçimi ve lastik seçiminin önemi için web sitemizdeki ilgili yazıları okuyabilir ve nasıl bir seçim yapmanız gerektiğini bilmelisiniz. 

4- Aşırı Hız Yapılmamalı

Araç hız konusu özellikle de hızı seven kişiler için oldukça risklidir. Çünkü hız sayesinde aracınız patinaj çekebilir ve bu da güvenlik açısından oldukça risklidir.  Diğer yandan kimi kullanıcılar araba kullanırken hız yapmaktan haz duysa da hiçbir şartta olmadığı gibi patinajdan kaçmak için de hızdan uzak durulmalıdır. Özellikle viraj ve yol tutuşunun zor olduğu kısımlarda yapılacak yüksek hız patinaja ve ardından aracın kontrolünün kaybına sebep olabilmektedir. Bu da önemli bir güvenlik açığıdır. Bu yüzden araç kullanırken hız konusuna dikkat etmek ve güvenliği bozmamak konusuna özen göstermelisiniz. 

5- Çekiş Kontrol Sistemine Güvenin 

Yeni model araçların büyük bir çoğunluğunda temel sürüş güvenliği için çekiş kontrol sistemi yer almaktadır. Çekiş kontrol sistemi bir araç için özellikle de son dönem de olmazsa olmazdır. Çünkü bu sistem sayesinde özellikle yağmurlu havalar başta olmak üzere tüm zorlu koşullarda aracın kayma ihtimali azalır. Anti patinaj sistemi olarak da anılan sistem tekerlerin çekiş kaybını ortadan kaldırır. Bu da güvenlik açısından oldukça önemlidir. Enerji giriş ve motor torkunun yol koşullarına uygun olmaması durumunda devreye alınmalıdır. Bu sayede zorlu zeminlerde patinaj riski azalacaktır. Bu noktada çekiş kontrol sistemine güvenmek oldukça önemli ve iyidir. 

Patinaj Sırasında Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Trafikte sürekli olarak farklı olaylar olabilir ya da sıkıntılı süreçler çekebilirsiniz. Çünkü trafik çok değişkenli bir alan olduğu için hangi önlemler alınır ise alınsın yine de patinaj yaşama imkanı bulunmakta. Bu gibi bir senaryonun içerisine düşüldüğünde doğru hamleleri yapmak aracın kontrolünü kısa sürede kazanmak için hayati önem taşımaktadır. Bu yüzden de bu gibi durumlarda nasıl hareket etmeniz gerektiğini iyi bilmelisiniz. 

Patinaj durumu ile en çok virajlarda karşılaşılırken en sık yapılan hata da kontrolsüz şekilde fren ve gaz kullanarak aracı dengelemeye çalışmaktır. Bu yüzden de kazalara neden olabilirsiniz. Bunun yerine gaz vermek de fren yapmak da mevcut ivmeyi artıracağı gibi kaymayı da artıracaktır. Bu sebeple tekerler daha hızlı dönerek patinaj seviyesini yukarı çekecektir. Bu gibi bir durumda fren veya gaz yerine sakince gazı pedalını bırakarak yavaşlamak en temkinli ve uygun çözüm olacaktır. Bu esnada dikkat edilmesi gereken bir diğer kısım ise direksiyondur. Direksiyon patinaj konusunda ne kadar önemli gözükmese de aslından durum böyle değildir. Direksiyon hâkimiyetini kaybetmeden yol tutuşu sağlayana kadar direksiyonu azami miktarda hareket ettirmek en doğru hareket olur. Sizler de patinaj konusunda dikkat etmeli ve sakin kalmalısınız. Diğer yandan tecrübe kazanmak ve yapılacakları bilmek trafikte en önemli şeylerden biridir. 

Anti Patinaj Sistemi (ASR) nedir ve nasıl çalışır?

Anti patinaj sistemi; aracın patinaj yapmasını önlemek üzere oluşturulan bir sistemdir. Bu sistem sayesinde patinaj önlenir ve güvenlik sağlanır. Bu sistem ASR ve TCS olarak farklılık göstermektedir. Patinaj yaparak kalkmaya çalışan araç; patinaj yapmadan kalkmaya çalışan araca göre daha az hız ve yavaş kalkış yapması gereklidir. 

Patinaj ile ilgili trafiğin yoğun olduğu bir sırada karşıya geçerken gaz pedalına aniden yüklenme yapmak aracın patinaj yapmasına neden olur ve tekerlekler de yerinde dönmeye başlar. Bu durumda ASR arkadan itişli ve güçlü araçlar için daha çok kullanılmaktadır. Ani kalkış ve duruşlarda patinaj yapmasını önlemek için kullanılan bir sistemdir. Motorun güçlenmesi ile bu olasılık daha fazla ortaya çıktığı için bu tarz güçlü motorlu araçlara; ASR sistem uygulaması sağlanmıştır.

Anti Patinaj Sistemi Nasıl Çalışır?

Patinaj önleme sistemi ile ilgili en merak edilen şeylerden biri de b sistemin nasıl çalıştığıdır. Buna göre ASR siteminde tekerlerde dönme hızının algılanmasını sağlayacak bir sistem vardır. Aniden frene basma şeklinde ortaya çıkan bir durumda patinaj yapacak tekerin sistem tarafından algılanarak frenleme uygulaması sağlar. Ayrıca motorun gücünü durdurarak yakıt seviyesini de düşürerek eş zamanlı bir şekilde ateşleme sistemini de azaltır. Bu sayede sistem otomatik olarak frenleme sağlanmış olmaktadır. Aynı zamanda hız düşerek tekerleklerin patinaj yapması da engellenmiş olacaktır. Sonrasında tekerlekler normal şekilde hareket geçer ve araç sistemden çıkarak normal akışına döner.

Anti Patinaj Sistemi ile Devreye Giren Parçalar Nelerdir?

Anti patinaj sisteminde devreye birçok parça girmektedir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz; 

Tekerleklerde Olan Hız Algılayıcıları: Her tekerlekte ayrı olarak algılama sağlar ve hızın direkt düşmesine yardımcı olur. Tekerleğin algılanması ile devreye ABS sistemi girer ve çalışır. Bu sayede patinaj önlenir.

ABS Sistemi: Her bir tekerleğe ayrı şekilde giden ve fren basıncının kontrolünü sağlayan bazı mekanizmalar mevcuttur. Bu ABS sitemi içerisinde yer alır ve bunlara ‘’Valf ‘’adı verilir. Patinaja maruz kalan tekerleğe fren uygulama başlar ve ABS de frenin uygulanması ile aşırı hız nedeniyle oluşan patinaj; motor yavaşladıkça tekerlerdeki hızın düşmesiyle de tehlikeli olmaktan çıkarak patinajdan kurtularak normal seyrine dönmektedir.

Elektronik kontrol Ünitesi: Anti Patinaj Sisteminde beyni gibi kontrol edicidir.  Bu sistem tekerleklerden gelen sinyallerin toplanma yeridir. Buradan tekerlere tepkime sağlanır. Yani kısacası hangi komutun ne şeklide olacağını sağlama mekanizmasıdır.

Elektronik Kontrol Ünitesi Parçaları Nelerdir?

Yakıt kısma valfi: Patinaj oluşması halinde motora giden yakıtı kısma görevini yapar. Bu sayede hız düşürülmüş olacaktır.

Ateşleme tertibatı: Araç hızını düşürerek motorun ateşlemesini azaltır.

Gaz Pedal Sensörü: Gaz pedalına olan baskının azaltılmasını sağlar ve hızı düşürür.

Yakıt Enjektörü: motora az yakıt gitmesini sağlar ve araç hızını düşürür.

Anti patinaj Sisteminin bir araçta çalışabilmesi için mutlaka ABS fren sisteminin ve de enjektör sisteminin olması gereklidir. Bu sistemlerde genelde son model araçlarda vardır. ASR siteminin iyi çalışması ile araç gaza basılsa dahi hiçbir şekilde kaymaz ve özellikle çakıl olan yollarda da kaymayı engellemektedir. Bu da güvenlik açısından çok önemlidir. Bu sistem ile aynı zamanda aracın savrulması da engellenir, virajlarda kayma önlenir, kış koşullarında dahi kalkışlarda aracın patinaj yapmadan kalkmasını sağlar, kaygan zeminlerde güvenlidir, lastiklerin ömrünü uzatarak ekonomik olmasını sağlar, motora ait aksamların ömründe uzama sağlar, sürüş esnasında aracın güvenliğine yardımcı olur, -40 ile +80 derece sıcaklıkta dahi çalışır. Diğer yandan bu sistem ASR sistemi istenildiği zaman devre dışı bırakılabilir bir sistem içerir.